ARTYKUŁ JEST NIEAKTUALNY!
Problematyka opłat w przypadku różnic programowych jest niezwykle istotna z punktu widzenia współczesnego studiowania, gdzie obserwujemy coraz większą mobilność wśród studentów oraz gdy dochodzi do sytuacji tj. np. powrót studenta z urlopu dziekańskiego. O tym kiedy opłaty za tzw. różnice programowe pobierane są zgodnie z prawem a kiedy nie powinny być one naliczane dowiecie się z niniejszego artykułu.
Pierwszą problematyczną sytuacją są kwestie związane z mobilnością studencką tzn. wymianę studencką w ramach programów tj. np. ERASMUS, MOST czy „przenoszenie się” z innej uczelni. Sytuacja w przypadku opłat ma swoje zasadnicze znaczenie również w trybach studiowania – studiach stacjonarnych i studiach niestacjonarnych. Na tym polu pojawiają się bowiem rozmaite różnice. Studenci studiów niestacjonarnych mają obowiązek uiszczenia opłaty za różnice programowe w wysokości wskazanej z zawartej umowie student-uczelnia, natomiast w przypadku studiów stacjonarnych co do zasady obowiązku takiego nie ma. Cechą wspólną jest fakt, iż w obu przypadkach studenci są zobowiązani do uzupełnienia różnic programowych. Bezpośrednio po powrocie czy przyjęciu na studia na „nowej” uczelni, studenci zobowiązani są do kontaktu z koordynatorem do spraw różnic programowych w celu ich ustalenia. Następie różnice powinny być wskazane studentowi w drodze decyzji Dziekana. Co istotne, różnice programowe należy zrealizować do końca danego roku akademickiego. Często zdarza się, że program studiów, który realizował na swojej macierzystej uczelni odbiega od uczelni do której się przeniósł. Mając to na uwadze student zobowiązany jest do uzupełnienia różnic programowych. Uczelnie w ten sposób pobierają od studentów opłaty między innymi za wykłady, ćwiczenia oraz inne zajęcia niż wykład czy praktyki. Sytuacja ta jest problematyczna z tego względu, że uczelnie w ten sposób otrzymują dodatkowy „zastrzyk gotówki”, często ustalając te opłaty w dużej wysokości.
Pamiętać należy, że w zakresie ponoszenia przez studenta opłat za czynności związane z kształceniem, stosunek prawny zachodzący między studentem a uczelnią został oparty na umowie, jest to więc stosunek o charakterze cywilnoprawnym. Z tego względu zastosowanie znajdą tu właśnie przepisy kodeksu cywilnego, regulujące umowę zlecenia. W treści tej umowy powinny być dokładnie określone opłaty, jakie student będzie musiał ponosić w trakcie okresu studiów wraz ze wskazaniem ich wysokości. Zmiana rodzajów opłat lub ich wysokości pociąga za sobą konieczność zmiany treści umowy. Wyjątkiem są opłaty związane z dokumentacją przebiegu studiów m.in. legitymacja studencka, indeks, dyplom, które wynikają z przepisów rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 14 września 2011 r. w sprawie dokumentacji przebiegu studiów. Płatność za różnice programowe zależy od trybu studiów. Opłaty te co do zasady zawsze ponosi się na studiach niestacjonarnych natomiast na studiach stacjonarnych takich opłat się nie ponosi z małymi wyjątkami. Opłata o której mowa powyżej, zazwyczaj liczona jest według wzoru: iloczyn punktów ECTS przypisanych do danego przedmiotu (zgodnie z programem studiów) oraz wysokość opłaty za 1 punkt ECTS ustalonej dla danego kierunku (pamiętać jednak należy, iż Uczelnia może tą kwestię uregulować w odmienny sposób). W ramach opłaty za kształcenie na studiach niestacjonarnych student wnosi opłatę za:
- kształcenie na wybranym kierunku studiów, poziomie i profilu kształcenia odbywające się w przypadku konieczności uzupełnienia różnic programowych,
- korzystanie z zajęć nieobjętych planem studiów, w tym zajęć uzupełniających efekty kształcenia niezbędne do podjęcia studiów drugiego stopnia na określonym kierunku studiów, przy czym w przypadku korzystania z zajęć w ramach ogólnouczelnianej bazy przedmiotów studenci studiów niestacjonarnych mogą realizować przedmioty stanowiące ofertę takiej bazy w ramach opłaty semestralnej wyłącznie jako przedmioty obieralne w zakresie programu studiów obowiązującego na danym kierunku, poziomie i profilu kształcenia.
W przypadku konieczności uzupełnienia różnic programowych, powstałych w związku ze zmianą uczelni, wydziału, kierunku, lub formy studiów bądź reaktywacji na studia, student studiów niestacjonarnych jest zobowiązany do wniesienia opłaty której wysokość określa Dziekan Wydziału.
Jak wspomniano już wcześniej, uzupełnienie różnic programowych na studiach stacjonarnych, prowadzonych na uczelni publicznej, co do zasady nie jest płatne. Jednakże od 1 października 2014 roku w związku z nowelizacją ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 11 lipca 2014 roku uczelnia może pobierać opłatę za prowadzenie zajęć nieobjętych planem studiów, w tym zajęć uzupełniających efekty kształcenia niezbędne do podjęcia studiów drugiego stopnia na określonym kierunku. Ustalenie tych różnić leży po stronie Dziekana konkretnego Wydziału. W przypadku uzyskania zgody Dziekana Wydziału na realizację zajęć spoza planu studiów, w tym za korzystanie z zajęć uzupełniających efekty kształcenia niezbędne do podjęcia studiów drugiego stopnia na określonym kierunku studiów, student ma obowiązek wnieść opłatę za zajęcia nieobjęte planem studiów. Wysokość opłat ustala Rektor w drodze zarządzenia na podstawie wniosków Dziekanów Wydziałów. Opłaty dotyczące różnych lat studiów na tym samym kierunku, poziomie i profilu kształcenia mogą być zróżnicowane w zależności od wysokości kosztów ponoszonych na poszczególnych latach studiów. Opłaty ustalane są na pełny cykl kształcenia studentów rozpoczynających studia w danym roku akademickim, przy czym w przypadku reaktywacji na studia albo przeniesienia się na inną uczelnie student wnosi opłaty w wysokości obowiązującej rocznik studentów studiujących na semestrze studiów, na który uzyskał wpis. Wysokość opłat musi być wpisana w umowę zawartą z uczelnią.
Warto przypomnieć, że jeżeli zajęcia realizowane są w ramach danej specjalności/danego kierunku studiów i są objęte planem studiów na danym kierunku to nie ma możliwości, aby Uczelnia publiczna pobierała za nie opłaty nazywając takie zajęcia zajęciami nieobjętymi planem studiów. Sytuacja odmiennie kształtuje się w przypadku, gdy zajęcia realizowane w ramach danej specjalności nie są objęte planem studiów na danym kierunku studiów, to wówczas pobierana jest opłata za zajęcia nieobjęte planem studiów. Aby jednak realizować dodatkowe przedmioty, w tym także spoza planu studiów, a także podjęcie chociażby dodatkowej specjalności w ramach samego kierunku studiów wymagana jest zgoda Dziekana danego Wydziału.
Opłaty za uzupełnienie różnic programowych są jednak pełnoprawne w sytuacji gdy przekraczają plan studiów realizowany na danym kierunku na danej Uczelni – w sytuacji gdy np. konieczne są do uzupełniania kwalifikacji niezbędnych dla studiów II stopnia. Opłaty zazwyczaj wnoszone są na konto bankowe wskazane przez Wydział. Każdorazowe opóźnienie w zapłacie opłat lub ich dokonanie w niepełnej kwocie skutkuje naliczeniem przez Uczelnię odsetek w wysokości ustawowej. W przypadku niewniesienia opłat w wyznaczonym terminie Dziekan Wydziału albo inna upoważniona przez niego osoba może zawezwać na piśmie do uiszczenia zaległej opłaty w wyznaczonym terminie wezwania. Ponadto Uczelnia może wszcząć postępowanie windykacyjne, w którym dochodzić będzie mogła swoich roszczeń. Podkreśli należy, iż istnieją jednak możliwości rozłożenia naliczonych opłat na raty. Student może też starać się o całkowite lub częściowe zwolnienie z opłaty w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
Justyna Rokita
Jakub Rzeszowski